28/03/2024

Ο… δρόμος προς την ευγένεια μέσω του Τζούντο!

Τζιγκόρο Κάνο ο ιδρυτής του Τζούντο

«Αν αντισταθώ όταν ένας δυνατότερος άντρας με σπρώχνει με όλη του τη δύναμη απλά θα νικηθώ. Αν, αντί να αντισταθώ, οπισθοχωρήσω, τότε αυτός θα χάσει την ισορροπία του και φυσιολογικά θα σκύψει μπροστά, στην κατεύθυνση προς την οποία σπρώχνει. Αν εγώ χρησιμοποιώντας τη δύναμη της ώθησής του και καθώς χάνει την ισορροπία του εφαρμόσω μια τεχνική είναι αρκετά πιθανό να τον ανατρέψω. Να ένα παράδειγμα, πολύ απλό, για το πώς ένας αγωνιζόμενος μπορεί να νικήσει υποχωρώντας στη δύναμη του αντιπάλου του. Σε αυτό έγκειται και η αρχή της ευγένειας».
Η γέννηση…

Η ιδέα του Τζούντο «γεννήθηκε» στην Ιαπωνία και «Πατέρας» της συγκεκριμένης πολεμικής τέχνης θεωρείται ο Τζιγκόρο Κάνο (28 Οκτωβρίου 1860, Μικάγκε-Χιόγκο) πτυχιούχος πολιτικών και οικονομικών επιστημών αλλά και άριστος γνώστης της παιδαγωγικής της φυσικής αγωγής και των πολεμικών τεχνών, οι οποίες στο τέλος του 19ου αιώνα ήταν μια συλλογή διαφόρων τεχνικών χωρίς αληθινό νόημα.
Το Tζούντο, ουσιαστικά, μετά τη γέννησή του κάλυψε το συγκεκριμένο κενό. Φημολογείται ότι Master Κάνο κατέληξε στη σύλληψη της ιδέας Τζούντο, αναζητώντας τρόπους και νέες τεχνικές με τις οποίες θα αντιμετώπιζε τους μεγαλύτερους μαθητές του Ζίου Ζίτσου. Η αλήθεια είναι ότι υιοθέτησε πολλές από τις τεχνικές του Ζίου Ζίτσου και ταυτόχρονα εφάρμοσε νέες καινοτομίες. Βασικός στόχος του, εκτός από τη διάπλαση του ανθρώπινου σώματος και τη διαμόρφωση του ανθρώπινου χαρακτήρα μέσω της πνευματικής και ηθικής πειθαρχίας, μετέτρεπε το Τζούντο από μια νέα πολεμική τέχνη, σε πραγματικό τρόπο ζωής. Το 1882 ο Τζιγκόρο Κάνο ίδρυσε το Kadokan Judo που σιγά-σιγά άρχισε να εξαπλώνεται σε ολόκληρη την Ιαπωνία. Το 1907 υπολογίζεται ότι είχε ήδη 10.000 αθλητές – μέλη.
Το 1903 ο Γιαμασίτα κατ’ εντολή του Κάνο πήγε στις ΗΠΑ όπου διέδωσε το Τζούντο εκπαιδεύοντας ακόμη και τον Αμερικανό Πρόεδρο Τεοντόρ Ρούσβελτ.
Παρά τις φυσιολογικές αλλαγές, οι βασικοί κανόνες του Τζούντο παραμένουν ίδιοι όπως και η βασική φιλοσοφία του πατέρα του Τζούντο ο οποίος ήθελε μια νέα πολεμική τέχνη, ένα άθλημα, με τους λιγότερους δυνατούς τραυματισμούς. Για τριάντα χρόνια ο Τζιγκόρο Κάνο αφιέρωσε τη ζωή του στη διάδοση και εξάπλωση του αθλήματος. Βασικός συνεργάτης του Βαρόνου Πιερ Ντε Κουπερτέν, είχε ενεργό ρόλο στο Ολυμπιακό Κίνημα, όντας και μέλος της ΔΟΕ. Ο Τζιγκόρο Κάνο δεν πρόλαβε να δει εν ζωή (πέθανε το 1938), την είσοδο του Τζούντο στους Ολυμπιακούς Αγώνες (το 1964 στο Τόκιο) ούτε την ίδρυση της Διεθνούς Ομοσπονδίας (το 1951), την οποία είχε προτείνει ο ίδιος από τη δεκαετία του ‘30.
Ήταν 12 Μαΐου του 1951 όταν σε ένα δωμάτιο του κινέζικου εστιατορίου Choy’ s στο Λονδίνο, εννέα χώρες υπέγραψαν την ιδρυτική διακήρυξη της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας. Αυτή τη στιγμή η Διεθνής Ομοσπονδία Τζούντο (IJF) έχει στα μητρώα της περισσότερες από 180 χώρες-μέλη. Νωρίτερα, το 1948, είχε ιδρυθεί η Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Τζούντο ενώ το 1951 διεξήχθη και το πρώτο Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα.
Η εισαγωγή των κατηγοριών επηρέασε άμεσα την ανάπτυξη του Τζούντο, ενώ οκτώ χρόνια πριν από τους Ολυμπιακούς Αγώνες του Τόκιο, το 1964, στην ίδια πόλη, διεξήχθη το πρώτο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα με συμμετοχή 31 αθλητών από 21 χώρες.
Το 1980 διεξήχθη, για πρώτη φορά, Παγκόσμιο Πρωτάθλημα και για τις γυναίκες. Δώδεκα χρόνια, αργότερα, το 1992 στη Βαρκελώνη το Τζούντο γυναικών συμπεριλαμβάνεται και στο πρόγραμμα των Ολυμπιακών Αγώνων. Αν και οι μεγάλες δυνάμεις του αθλήματος θεωρούνται η Γαλλία, η Ιαπωνία, η Νότια Κορέα, η Κούβα και η Ρωσία, η διασπορά των μεταλλίων στους Ολυμπιακούς Αγώνες είναι αρκετά μεγάλη. Είναι χαρακτηριστικό ότι στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Σίδνεϊ τα 56 μετάλλια του αθλήματος μοιράστηκαν 25 χώρες, μια περισσότερη σε σχέση με τους αγώνες της Αθήνας το 2004. Στην Ελλάδα το Τζούντο εμφανίστηκε λίγο μετά τον Β΄ παγκόσμιο πόλεμο. Το 1977 αναγνωρίστηκε επίσημα, ως άθλημα και εντάχθηκε στον ΣΕΓΑΣ ενώ το 1985 ιδρύθηκε η Ελληνική Ομοσπονδία Τζούντο που σήμερα αριθμεί 150 και πλέον σωματεία με μια δύναμη 6.000 αθλητών και αθλητριών.

Οι κανονισμοί:

Οι Τζουντόκα, φορώντας την χαρακτηριστική στολή Τζουντόκι, ο ένας μπλε και ο άλλος λευκή, αγωνίζονται για πέντε λεπτά. Μέχρι τους Ολυμπιακούς Αγώνες του Σίδνεϊ οι Τζουντόκα φορούσαν μόνο λευκές στολές. Στο Σίδνεϊ καθιερώθηκε και το μπλε Τζουντόκι για την ευκολότερη διάκριση των αθλητών.
Ο αγώνας διευθύνεται από έναν κεντρικό διαιτητή και δύο κριτές με ισότιμη γνώμη. Οι αποφάσεις λαμβάνονται με τον κανόνα της πλειοψηφίας και το αποτέλεσμα ανακοινώνεται από το διαιτητή με χαρακτηριστική κίνηση του χεριού και αναφώνηση του βαθμού ή της ποινής.
Ένας αθλητής αναδεικνύεται νικητής άμεσα όταν πάρει ippon (ένας βαθμός = 10 πόντοι) πραγματοποιώντας μία επιτυχημένη τεχνική με την οποία ρίχνει τον αντίπαλό του στο έδαφος κάτι που σημαίνει ότι τελειώνει ο αγώνας.
Υπάρχουν τεχνικές, οι οποίες αξιολογούνται με μικρότερης αξίας βαθμούς όπως waza-ari (7 πόντοι), yuko (5 πόντοι) . Υπάρχουν και αντίστοιχης αξίας ποινές που μπορούν να δοθούν σε ένα αθλητή για μικρές παραβάσεις, shido (=yuko) Υπάρχει επίσης και ποινή για μεγάλες παραβάσεις, hansoku make (=ippon), που αποφέρει την άμεση ήττα του αθλητή.
Δύο waza-ari προστίθενται για να γίνουν ippon. Το ίδιο ισχύει και όταν ένας αθλητής έχει ήδη πάρει waza-ari και ο αντίπαλός του στη συνέχεια δέχεται τρίτο shido.
Σε περίπτωση που δεν επιτευχθεί ippon, νικητής αναδεικνύεται ο αθλητής που έχει τον μεγαλύτερης αξίας βαθμό, μετά το πέρας των πέντε λεπτών. Ο βαθμός ippon δίνεται όταν ο αθλητής, εφαρμόζοντας μία τεχνική ρίψεων, ρίξει τον αντίπαλό του με την πλάτη με πολλή δύναμη, ταχύτητα και έλεγχο. Το Waza-ari δίνεται όταν ο διαιτητής και οι κριτές θεωρήσουν ότι λείπει ένα από τα στοιχεία του ippon από μια ρίψη. Για παράδειγμα εάν ο αντίπαλος δεν πέσει με την πλάτη ή όταν θεωρήσουν ότι ο αθλητής δεν βάλει αρκετή δύναμη. Το Yuko δίνεται όταν λείπουν δύο από τα απαιτούμενα στοιχεία στη ρίψη. Αυτό θα μπορούσε να συμβεί όταν π.χ. ο αντίπαλος έχει πέσει πλάγια και χωρίς ταχύτητα.
Το Κοkα δίνεται όταν ο αντίπαλος πέσει με τον ώμο, με το μηρό ή με τους γλουτούς. Επίσης, ο βαθμός ippon δίνεται όταν ο αθλητής, εφαρμόζοντας μία τεχνική ακινητοποίησης, κρατήσει τον αντίπαλό του στο έδαφος για 25 δευτερόλεπτα. Ο διαιτητής ανακοινώνει την αρχή και το τέλος της ακινητοποίησης ‘osaekomi’.
Το Waza-ari δίνεται όταν ο αντίπαλος ξεφύγει από την ακινητοποίηση σε χρόνο ίσο με 20’’ και έως 24’’.
Το Υuko δίνεται όταν ο αντίπαλος ξεφύγει από την ακινητοποίηση σε χρόνο ίσο με 15’’ και έως 19’’.
Το Koka δίνεται όταν ο αντίπαλος ξεφύγει από την ακινητοποίηση σε χρόνο ίσο με 10’’ και έως 14’’.
Tέλος, ο βαθμός ippon δίνεται όταν ο αθλητής, εφαρμόζοντας τεχνική πνιγμού ή τεχνική εξάρθρωσης, αναγκάσει τον αντίπαλό του να εγκαταλείψει τον αγώνα χτυπώντας ελαφρά δύο ή περισσότερες φορές με το χέρι ή το πόδι του ή λέγοντας ‘maitta’ (‘εγκαταλείπω’).